Tana Toraja is een regio in Zuid-Sulawesi (Indonesië) waar de inheemse Toraja-stam leeft. De Toraja-stam leeft in traditionele boothuizen, genaamd ‘tongkonan’, te midden van een schitterende omgeving met groene rijstvelden en grazende buffalo’s. Maar er is één ding wat de Toraja-stam zo bijzonder maakt en waardoor mensen van over de hele wereld naar dit gebied komen: de dodencultuur. In dit artikel geven we al onze persoonlijke tips & tricks voor een bezoekje aan Tana Toraja.
Ga direct naar:
Wat kun je verwachten van Tana Toraja?
De regio Tana Toraja is meer dan 2.000 vierkante kilometer groot. Dit is ongeveer even groot als de provincie Limburg. Het is een heuvelachtige regio met veel rijstvelden en prima onderhouden asfaltwegen. Verspreid over de regio liggen eindeloos veel kleine dorpjes en steden waar de Toraja-stam leeft. Één van de grootste steden in de regio is Rantepao. Hier vind je een hoop homestays, restaurants en Engels sprekende gidsen. Rantepao is dus een fijne plaats om te verblijven om vanuit hier de rest van de omgeving te verkennen. De bezienswaardigheden liggen niet op loopafstand, dus je zult een fiets of scooter moeten huren om de omgeving te verkennen.
➩ Lees ook: “Backpacken door Sulawesi: 13 dingen die je vooraf moet weten”
Tip van GreenNomads: Op Sulawesi komt malaria voor. Vraag de GGD voor advies over malariapillen en neem voldoende muggenspray mee. Onze favoriet is deze ecologisch verantwoorde muggenspray van CarePlus.
Wat is er te doen in Tana Toraja?
1. Huur een gids
We zouden je van harte aanbevelen om ten minste één dag op stap te gaan met een lokale gids. Een gids kan je vanuit persoonlijke ervaring alle details vertellen over de gebruiken en rituelen van de Toraja-stam. Dit maakt iedere bezienswaardigheid zó veel interessanter!
Wij gingen op stap met Rita, een lieve vrouw die onderdeel is van de Toraja-stam. Ze is bang dat de oorspronkelijke tradities van de Toraja op een dag verloren zullen gaan en daarom leidt ze toeristen rond in de omgeving van Rantepao en vertelt ze met trots over alle rituelen en gebruiken van haar stam. Daarnaast probeert ze zo veel mogelijk tradities over te brengen op de nieuwste Toraja generaties. Je kunt haar contacten via +62 81355557468 en een dagtour kost ongeveer €65 voor een gids + auto + chauffeur voor een hele dag. Mocht Rita geen tijd hebben, dan kun je via iedere accommodatie in Tana Toraja wel in contact komen met een lokale gids.
2. Bezoek de traditionele boothuizen
De Toraja-stam leeft van oorsprong in traditionele boothuizen. Ook wel ‘tongkonans’ genoemd. Tegenover het huis, dat is gebouwd in de vorm van een boot, staan meerdere rijsthuizen. Hoe meer rijsthuizen een familie heeft, hoe rijker de familie is. Bovendien kun je de status van de familie afleiden uit het aantal buffel horens op de voorkant van hun huis. Wanneer je uit huis gaat (rond je 18e) en een eerste baan krijgt, is het gebruikelijk om uit respect een tongkonan voor je ouders te bouwen.
In principe kun je de tongkonans overal in de Tana Toraja regio zien, omdat een groot deel van de Toraja-stam nog altijd in deze traditionele huizen woont. Er zijn echter een aantal plekken waar je de huisjes ook van binnen kunt bekijken, bijvoorbeeld bij Kete Kesu 📍 of Palawa 📍.
3. Bekijk de rotsgraven
Wanneer een Toraja stamlid overlijdt, wordt hij of zij begraven in een rots. Er wordt een gat uitgehold waar de grafkist precies inpast. En wanneer er geen plek meer is ín de rots, dan wordt de grafkist op houten planken aan de buitenkant van de rost bevestigd. Sommige grafkisten van zo’n 100 jaar geleden zijn al verteerd, waardoor de schedels en botten naar beneden zijn gevallen en op hoopjes worden opgestapeld.
Alhoewel er tegenwoordig ook gebruik gemaakt wordt van ‘moderne graven’, waarbij er een huisje wordt gebouwd voor alle grafkisten van de familie, zijn er vandaag de dag nog veel Toraja families die hun familieleden in de rots begraven. Je kunt de rotsgraven op heel veel plekken rondom Rantepao bekijken, bijvoorbeeld bij Lo’Ko Mata Stone Graveyard 📍, Kalimbuang Bori 📍, Londa Ancient Graveyard 📍 en Lemo Ancient Graveyard 📍.
4. Bezoek een babygraf
Een traditie van de Toraja-stam die vroeger gebruikelijk was, maar sinds ongeveer honderd jaar verboden is, is het begraven van kinderlijkjes in een boom. Vroeger geloofden de Toraja dat baby’s die overleden vóórdat ze zes maanden oud waren en vóórdat ze melktanden kregen, konden ‘doorgroeien’ vanuit het vocht van een jackfruit boom. De boom werd op één plek uitgehold en daar werd het lichaampje in zithouding ingezet. Op meerdere plekken kun je een boom bekijken die vroeger voor deze tradities werd gebruikt. Bijvoorbeeld bij Baby Kambira Grave 📍 of bij Kalimbuang Bori 📍.
5. Woon een traditionele begrafenis bij
Wanneer iemand in de Toraja-stam komt te overlijden, wordt er een gigantische begrafenis gegeven. Soms moet de familie tot wel 30 jaar sparen voor deze begrafenis. En al die tijd wordt het lichaam (gebalsemd en al) bewaard in het familiehuis en wordt er gesproken over ‘iemand die slaapt’ in plaats van ‘iemand die is overleden’.
Onze lokale gids Rita nam ons mee naar een begrafenis van de oma van een oud-klasgenootje. Hoe meer mensen er op een begrafenis zijn, hoe beter het is voor de status van de familie van de overledene. Ze vinden het dus fantastisch dat je als reiziger een kijkje komt nemen. Alhoewel je zou verwachten dat er veel verdriet zou zijn op een begrafenis, was het een vreugdevolle samenkomst. We werden ontvangen door de nicht van de overledene met een kopje thee en een snoepje, we overhandigden een slof sigaretten (wat klaarblijkelijk een gebruikelijk offer is) en voegden ons vervolgens toe aan de menigte.
Een potje koehandel spelen
Iedere aanwezige familie presenteerde in het openbaar hun offer. Status is in deze cultuur erg belangrijk, en hoe groter het varken of de buffel die je offert, hoe meer aanzien je krijgt als familie. Alle offers werden genoteerd, omdat de familie van de overledene een offer van dezelfde waarde verschuldigd is aan de gevers. Hierdoor kregen we het idee dat we eerder bij een koehandel aanwezig waren dan bij een begrafenis.
Tussendoor waren er traditionele dansen en liederen. Maar die konden we nauwelijks horen tussen het gekrijs van alle varkens door. Alle varkens en buffels die als offer aan de familie van de overledenen waren gegeven, werden namelijk voor onze neus geslacht, verbrand, gevild, in stukken gehakt en verdeeld onder de aanwezigen. Het was een verschrikkelijke gewaarwording en een actie waar wij als vegetariërs niet achter stonden. Maar we waren op bezoek in een ander land en deze familie had hun huis voor ons opengesteld. We konden niets anders doen dan hun cultuur respecteren.
Zo kun jij een begrafenis bijwonen
Het was ontzettend indrukwekkend om een begrafenis van de Toraja-stam van zo dichtbij te mogen meemaken. Wanneer je in Tana Toraja bent, zouden we je dan ook zeker aanraden om een begrafenis te bezoeken, hoe vreemd dit ook klinkt. Dit kun je alleen doen met behulp van een lokale gids. Zij zijn nou eenmaal op de hoogte waar en wanneer er een begrafenis plaatsvindt in het dorp. Bovendien kunnen ze je tijdens de begrafenis op de hoogte brengen van de normen en waarden, zodat je geen opgepast gedrag levert. Het ‘begrafenis-seizoen’ is van juni t/m augustus, maar ook in september konden wij een begrafenis bijwonen.
6. Struin rond op de lokale markt van Rantepao
Één keer in de zes dagen is er in Rantepao de lokale Bolu markt 📍. Je kunt bij je verblijf vragen op welke dag dit valt tijdens jouw verblijf in Tana Toraja. Het is een traditionele markt waarbij de cultuur van de Toraja-stam duidelijk naar voren komt. Zo is er niet alleen een grote groente, fruit en kleding afdeling, maar worden er ook tientallen buffels en varkens verkocht. Buffels zijn de heilige pronkstukken van de lokale Toraja mannen. Er zijn dan ook allerlei gedetailleerde kenmerken die een buffel meer of minder geld waard maken. De prijs voor een buffel ligt tussen de €1.600 en de €33.000. Niet te geloven, toch?
7. Ontdek de schitterende omgeving vol rijstvelden
Naast de indrukwekkende Toraja cultuur is er nog meer te ontdekken in Tana Toraja. De omgeving is namelijk schitterend! Huur een mountainbike (of een scooter) en tour door de groene rijstvelden. Op deze manier kom je op niet-toeristische plekjes en ontdek je de gaafste uitzichten. Leuke plekken om naartoe te gaan zijn het dorpje Sillanan 📍, het meer Danau Limbong 📍, het uitzichtpunt bij het Jesus Christ Blessing Statue 📍 en de rijstvelden bij Batutumonga viewpoint 📍.
FYI: Bij iedere bezienswaardigheid zul je ongeveer 20.000 IDR (€1,30) entree moeten betalen. Wat er met het geld gebeurt, is afhankelijk van de bezienswaardigheid. Bij de Royal Graves gaat bijvoorbeeld 60% naar de familie van wie deze graven zijn en 40% naar de overheid zodat ze de weg naar deze graven kunnen onderhouden.
Waar te verblijven in Tana Toraja?
Bij GreenNomads zijn we fan van lokale homestays en guesthouses in plaats van grote hotelketens. In Rantepao ben je daarvoor bij Rosalina Homestay aan het juiste adres. Het is een simpele, maar zeer gezellige homestay aan de rand van Rantepao. Het wordt gerund door de Indonesische Enos en Rosalina en een kamer kost ongeveer €14 per nacht inclusief ontbijt. Je kunt een kamer boeken via Booking.com of nog beter: via een WhatsApp berichtje naar Enos via +62 85255725432.
Leukste eetplekjes in Tana Toraja
In Rantepao zijn meerdere plekken waar je lekker kunt eten en drinken. Zo kun je de échte Toraya koffie proberen bij Kaana Toraya Coffee 📍. Voor goede sate babi ga je naar Cafe Aras 📍. Wanneer je weer eens zin hebt in Westers eten dan ben je bij ToRi Coffee 📍 op het juiste adres. En voor het restaurant met het állermooiste uitzicht over de uitgestrekte rijstvelden moet je bij Coffee Shop Gunung Sesean 📍 zijn. Selamat makan, oftewel: eetsmakelijk!
Verder reizen vanaf Tana Toraja
We raden je aan om ten minste 3 á 4 nachten in Rantepao te verblijven om alles in de omgeving te kunnen zien. Wil je vanaf Tana Toraja verder backpacken, bijvoorbeeld naar Makassar, Rammang Rammang of de Togean Islands? Bekijk dan onze persoonlijk uitgestippelde reisroute door Sulawesi, of laat je inspireren door de volgende highlights in Sulawesi:
Alternatief voor backpacken door Sulawesi
Backpacken door Sulawesi is alleen weggelegd voor avonturiers. Het vereist coördinatie, flexibiliteit en aanpassingsvermogen. Vind jij dit te spannend of wil je gewoon relaxen tijdens je vakantie? Overweeg dan om een compleet georganiseerde rondreis te boeken. Wij zijn groot fan de reisorganisatie Van Verre. Zij bieden meerdere soorten rondreizen door Sulawesi aan.
Bovendien heeft Van Verre duurzaamheid hoog in het vaandel staan. Zo kopen ze voor elke reis die wordt geboekt een stuk van 100 m2 regenwoud aan, zijn ze een Travelife partner waarmee ze aan meer dan 100 duurzame reiscriteria voldoen, bieden ze actief duurzame alternatieven zoals nachttreinen aan, steunen ze lokale initiatieven op de bestemmingen en strijden ze tegen uitbuiting van dieren.
➩ Bekijk ook: Compleet georganiseerde rondreis door Sulawesi met ‘Van Verre’
